در کشور ما چند سالی است که بازار امتیازات و جوازها بسیار داغ شده است و در خیلی مشاغل به علت عدم صدور مجوز جدید یا ارائه امتیاز به درخواست کنندگان، آنها مجبور به تهیه و خرید این امتیازات از افراد دیگر و به طریق مختلف شده اند. یکی از مشاغلی که در مورد آن حاشیه زیاد است، شغل سردفتری و امتیاز دفترخانه اسناد رسمی می باشد. چرا که در سال یک بار آزمون سردفتری برگزار می شود و در همان یک بار تعداد قبول شده گان بعد از آزمون کتبی و مصاحبه شفاهی بسیار ناچیز می باشد. از این رو صف تقاضا کنندگان و خریداران بسیار زیاد است، اما باید بدانیم واگذاری امتیاز سردفتری اسناد رسمی تحت چه شرایطی و با چه قوانینی امکان پذیر می باشد و حواسمان باشد که با عدم رعایت قانونی مشکلات زیادی را برای خود به وجود نیاوریم. بنابراین در این مطلب به صورت کامل و با جزییات به شرایط واگذاری امتیاز سردفتری اسناد رسمی و شرایط دریافت امتیاز سردفتری خواهیم پرداخت.
شرایط خرید و فروش و امتیاز سردفتری و دفتر یاری
برای اینکه این موضوع را به خوبی باز کنیم بهتر است اول شرایط کلی را به یک دسته بندی درست تقسیم کنیم که تکلیف فروشنده و خریدار بهتر روشن باشد. شما اگر صاحب چیزی باشید برای فروش آن باید مدارکی داشته باشید و شرایطی شامل شما شود، همچنین اگر خریدار چیزی هستید باید دارای یک مقدمات و پیش فرض های اولیه ای باشید. در مورد امتیاز سردفتری نیز به همین شکل است. پس شرایط خرید و فروش امتیاز سردفتری به دو دسته تقسیم می شود که شامل :
- شرایط امکان فروش مجوز و امتیاز سردفتری برای فروشنده
- شرایط مورد نیاز خرید مجوز و امتیاز رسمی برای خریدار
پس شما نمی توانید سراغ هر دفترداری بروید و درخواست خرید مجوز او را داشته باشید، همچنین هر فردی نمی تواند فقط با این شرایط که پولدار است، اقدام به خرید مجوز کند، بلکه باید دارای شرایط خاص و تعیین شده توسط قانون باشد. در ادامه این دو دسته را به صورت کامل تجزیه و بررسی خواهیم کرد.
شرایط فروش امتیاز سردفتری برای فروشنده
هر شخصی که در جایگاه سر دفتری فعالیت می کند بعد از اتمام ۳۰ سال خدمت که منجر به بازنشستگی می شود، امکان این را دارد که امتیاز خود را به فروش بگذارد. البته واگذاری امتیاز سردفتری فقط مربوط به بازنشستگی نمی باشد و در شرایط دیگری چون فوت شخص نیز امکان پذیر می باشد. در قانون های ۱۰ و ۱۱ قانون دفاتر اسناد رسمی نیز این مطلب به گونه دیگر بیان شده است و برای آن شرط ۳۰ سال سابقه خدمت و یا به پایان رساندن ۶۵ سالگی را گذاشته اند.
اما شروط به همین جا ختم نمی شود و در ماده ۶۹ قانون دفاتر اسناد رسمی مواردی بیان شده است که باید در زمان واگذاری رعایت شود. از جمله مهمترین این موارد می توان اشاره کرد به :
- واگذاری امتیاز به شخصی که دارای شرایط باشد : شما به عنوان سردفتردار نمی توانید هر شخصی را به سازمان اسناد و املاک کشور معرفی کنید و باید این فرد معیارهایی را داشته باشد که در قسمت شروط خریدار کاملا به آنها می پردازیم.
- معرفی جایگزین دو ماه قبل از بازنشستگی : اگر شما دارای تاریخ بازنشستگی الزامی هستید، باید دو ماه قبل از آن اقدام به معرفی فرد جدید به سازمان اسناد و املاک کشور نمایید. در صورتی هم که دارای تاریخ بازنشستگی الزامی نیستید ولی دارای شروط ۳۰ سال سابقه خدمت می باشید یا ۶۵ سال تمام دارید، باید همزمان با ارائه تقاضانامه بازنشستگی مراتب معرفی فرد نیز انجام گیرد.
- زمان معرفی سردفتردار جدید توسط وارث : در صورت فوت سر دفتر، اگر در زمان فوت شاغل بوده باشد، ورثه باید تا ۶ ماه بعد از تاریخ فوت، شخص مورد نظر و خریدار را به سازمان اسناد و املاک معرفی نمایند.
این موارد از مهمترین نکاتی است که باید سردفتر و یا ورثه او در زمان واگذاری در نظر بگیرند. در غیر این صورت و با گذشت هر یک از این شرایط، سازمان ثبت اسناد و املاک کشوری صاحب امتیاز شمرده می شود و طبق قانون می تواند این امتیاز را به فرد دارای شرایط واگذار نماید.
نکته : همان طور که گفته شد تنها در دو حالت بازنشستگی و یا فوت سر دفتر امکان فروش امتیاز فراهم می باشد و جدای این دو حالت تحت هیچ شرایطی امکان فروش وجود ندارد.
شرایط خریدار امتیاز سردفتری
همانطور که گفته شد چه فروشنده و چه خریدار باید شرایطی را دارا باشند تا واگذاری امتیاز سردفتری اسناد رسمی انجام گیرد. شرایط خریدار تا حدودی مشابه شرایط کسی است که می تواند در آزمون سر دفتری شرکت کند و امتیاز آن را از طریق آزمون دریافت کند. این شرایط در ماده ۶ قانون دفاتر اسناد رسمی بیان شده است، از جمله: داشتن لیسانس حقوق یا لیسانس منقول از دانشکده الهیات، داشتن دو سال سابقه کار قضایی، وکلای پایه یک، فارغ التحصیل لیسانس با دو سال سابقه دفتر یاری، داشتن تصدیق اجتهاد مصوب وزارت دادگستری، قبولی در آزمون سر دفتری با سابقه دفتر یاری، ۷ سال سابقه دفتر یاری برای کسانی که دیپلم دارند.
همچنین جدایی از این مشخصات که تماما مدرکی می باشد، از نظر سنی برای دریافت مجوز سردفتری، در ماده ۹ قانون تاکید شده است که فرد باید در محدوده ۲۴ تا ۵۰ سال باشد و برای دریافت جایگاه دفتر یاری نیز دارای محدوده ۲۰ تا ۵۰ سال باشد.
این مواردی که گفته شد شرایطی بود که تحت آن شما به عنوان فرد خریدار امتیاز سر دفتر می توانید اقدام کنید، این شرایط لازم هستند ولی کافی نیستند. در کنار این موارد، طبق ماده ۱۲ قانون دفاتر اسناد رسمی، شما نباید مشمول مواردی چون : غیر ایرانی بودن، تحت ولایت بودن، محکوم بودن به انفصال دائم یا موقت از خدمات دولتی، قضایی و وکالت دادگستری، محکوم بودن به ارتکاب جنایت عمدی و موارد منافی عفت، معروف بودن به فساد فکری و عقیده ای، معتاد بودن و فاقد صلاحیت اخلاقی بودن می شود.
در صورت داشتن چه مشاغلی امکان دریافت امتیاز سردفتری وجود ندارد؟
بعضی مشاغل در تضاد با جایگاه سر دفتری و دفتر یاری می باشند. بنابراین کسی که در این مشاغل فعالیت می کند نمی تواند اقدام به دریافت و خرید امتیاز سر دفتری داشته باشد. این مشاغل شامل موارد زیر است :
- قاضی و وکیلی که مشغول فعالیت در دادگستری باشد.
- اشخاص دارای عضویت در موسسات دولتی و حتی سازمان های وابسته به دولت
- اعضای هیئت مدیره شرکتها، بانک ها و موسساتی چون بیمه که دولتی باشند.
- فعالیت در روزنامه ها و مجلات با جایگاه مدیریت روزنامه، مدیر مسئول، مدیر داخلی یا صاحب امتیاز
- اساتید دانشگاه و مدارس عالی
اگر شما در جایگاه سر دفتری نامزد انتخابات مجلس یا شهردار شوید و به این جایگاه برسید، از اشتغال به سر دفتری معذور خواهید بود و در آن مدت باید یک دفتر یار تصدی امور دفتر خانه را بر عهده بگیرد. البته سالهای خدمت در نمایندگی مجلس یا شهرداری جز سنوات شما به حساب خواهد آمد.
مراحل واگذاری امتیاز سردفتری اسناد رسمی
برای واگذاری امتیاز، ابتدا سردفتردار یا ورثه باید فرد مورد نظر برای دریافت امتیاز را که دارای شروط گفته شده است به کانون سردفتران و سازمان ثبت معرفی کند. سپس مراحل درخواست و دریافت مفاصا حساب بیمه طبق ماده ۳۷ تامین اجتماعی صورت گیرد. همچنین مفاصا برای امور مالیاتی نیز باید دریافت شود. این دو مورد برای این منظور انجام می شود که دفترخانه در زمان واگذاری هیچ گونه بدهی بیمه و امور مالیاتی نداشته باشد.
مرحله بعدی درخواست بازرسی حضوری از سازمان ثبت و کانون سردفتران و دفتر یاران می باشد. این بازرسی شامل بررسی اسناد دفترخانه می شود و در آخر باید تسویه حساب کامل با کارمندان و دفتر یاران صورت گرفته باشد.
تا اینجا اموری که باید سر دفتر و یا ورثه انجام دهند بیان شد. حالا شخصی که خریدار و دریافت کننده امتیاز سر دفتری می باشد باید به کانون سردفتران مراجعه کند و تایید کانون را دریافت کند. سپس به سازمان ثبت مراجعه کرده و با ارائه معرفی نامه خود را به عنوان جانشین سر دفتر دفترخانه مشخص شده معرفی کند. بعد از این با تکمیل مدارک شخصی و حقوقی مورد نیاز و تحویل آنها به کانون سردفتران و سازمان ثبت، پرونده تشکیل دهد.
بعد از آن باید در کلاسهای کانون مطابق ماده ۶۹ شرکت کرده و اگر کانون تشخیص دهد که نیاز به کار آموزی می باشد، فرد را برای یک دوره ۳ تا ۶ ماهه به دفترخانه ای دیگر می فرستند.
موارد بعدی شامل تعهدات و ضمانت نامه های ارائه شده به کانون می باشد و سر دفتر دار جدید باید قبل از شروع کار خود در دفتر خانه سوگند یاد کند.
بعد از انجام این مراحل، باید واگذار کننده و خریدار در مورد یکسری مسائل به توافق برسند. مانند وضعیت نیروهایی که آنجا به عنوان کارمند یا دفتریار مشغول به کار می باشند.
جمع بندی واگذاری امتیاز سر دفتری اسناد رسمی
در واگذاری بیشترین دقت باید از سمت خریدار انجام شود. چرا که در صورت وجود مشکلاتی ممکن است روند اداری کاری مدت زیادی طول بکشد و در این مدت هزینه ای که بابت پیش پرداخت ارائه داده است ممکن است در مسیر امور قانونی گیر کند. شما حتما در زمان اقدام به خرید، باید از فوت سردفتر یا عبور از ۶۵ سالگی یا رسیدن به بازنشستگی سردفتر مطمئن شوید. معمولا مسیر اداری، بازرسی و بایگانی موارد مربوط به دفتر دار قبل و واگذاری امتیاز بین ۳ ماه تا یک سال طول می کشد. پس این مورد را هم از ابتدا در نظر داشته باشید که مانند خرید ملک و ماشین نیست که یک روزه اتفاق بیافتد.
جهت پیدا کردن بهترین املاک ها برای واگذاری امتیاز سردفتری اسناد رسمی کلیک کنید.